Mediacja / Mediacja w sprawach o rozwód i separację
Nowelizacją ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1438) zrezygnowano w sprawach rozwodowych z obligatoryjnego postępowania pojednawczego. Zamiast tego sąd może kierować i coraz częściej kieruje strony do mediacji.
Czym jest mediacja?
Mediacja jest pozasądowym sposobem rozwiązania konfliktu, prowadzonym przy udziale bezstronnego mediatora, który zmierza do osiągnięcia porozumienia satysfakcjonującego dla obu stron postępowania.
Kto może skierować strony do postępowania mediacyjnego?
Mediacje w sprawach o rozwód i separację mogę być przeprowadzone na zgodny wniosek stron, jak również na podstawie decyzji Sądu – za zgodą stron.
Kiedy sprawa może zostać skierowana do mediacji?
Sprawa może zostać skierowana do mediacji w każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację – art. 4452 k.p.c. Sprawa może zostać również skierowana do mediacji w przedmiocie pojednania stron, jeżeli istniejąc widoki na utrzymanie małżeństwa – art. 436 § 1 k.p.c.
Czy mediacja jest obowiązkowa?
Nie, mediacja jest dobrowolna nawet wówczas, gdy została zainicjowana przez Sąd. Strony natomiast nie mają obowiązku zawarcia ugody przez mediatorem. Dlatego też, strony pomimo skierowania na mediację, nie brać udziału w postępowaniu mediacyjnym. Gdy jedna ze stron odmówi udziału w postępowaniu mediacyjnym, nie poniesie ona żadnych ujemnych konsekwencji procesowych, chyba że uprzednio wyraziła zgodę na mediację.
Czy postanowienie o skierowaniu do mediacji jest zaskarżalne?
Nie, na takie postanowienie Sądu zażalenie nie przysługuje. Dlatego też postanowienie o skierowaniu do mediacji nie zawiera uzasadnienia.
Jakie sporne kwestie podlegają rozstrzygnięciu w postępowaniu mediacyjnym?
W szczególności będą to kwestie:
-
zaspokojenia potrzeb rodziny;
-
alimentów;
-
władzy rodzicielskiej;
-
kontaktów z dziećmi;
-
spraw majątkowych.
Kto ustala osobę mediatora?
Co do zasady osobę mediatora powinny uzgodnić strony.W praktyce Sąd najczęściej samodzielnie kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
Czy Sąd może upoważnić mediatora do zapoznania się z aktami sprawy?
Tak, jednak tylko gdy w tym przedmiocie jest zgodny wniosek stron. Upoważnienie mediatora do zapoznania się z aktami sprawy może być zawarte już w postanowieniu sądu kierującym strony do mediacji lub może być udzielone później, odrębnym postanowieniem.
Jak długo trwa postępowanie mediacyjne?
Kierując strony do mediacji, Sąd wyznacza czas jej trwania na okres do jednego miesiąca, chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji.
Czy postępowanie mediacyjne może zostać przedłużone?
Tak, w trakcie trwania mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron.
Czy postępowanie mediacyjne jest jawne?
Nie, postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Mediator jest zobowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku. Powoływanie się zaś w toku postępowania przed sądem na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym, jest bezskuteczne – art. 1833 k.p.c.
Co w przypadku zawarcia ugody przed mediatorem?
Jeżeli zawarto ugodę mediator niezwłocznie składa protokół w Sądzie, który były właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej. W razie zaś skierowania przez Sąd sprawy do mediacji, mediator składa protokół w Sądzie rozpoznającym sprawę.
Czy ugoda zawartą przed mediatorem wymaga zatwierdzenia przez sąd?
Tak. Gdy ugoda zawarta została przed mediatorem, Sąd na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia takiej ugody.
Jakie są formy zatwierdzenia ugody?
Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, Sąd zatwierdzi ją poprzez nadanie jej klauzuli wykonalności. W innych wypadkach Sąd zatwierdzi ugodę postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym.
Czy Sąd może odmówić zatwierdzenia ugody?
Tak. Sąd odmówi zatwierdzenia ugody w całości albo w części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.
Jaką moc ma ugoda zawarta przed mediatorem?
Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed Sądem. Ugoda zaś, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności jest tytułem wykonawczym.
Ile kosztuje postępowanie mediacyjne?
Koszty mediacji, czyli wynagrodzenie mediatora i poniesione przez niego wydatki przewidziane w art. 183(5) k.p.c., nie stanowią wydatków w rozumieniu art. 6 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nie stanowią one zatem kosztów sądowych. Powyższe oznacza, że nawet strona zwolniona od kosztów sądowych w całości będzie zobowiązana do pokrycia wynagrodzenia i wydatków mediatora. Jeżeli natomiast to Sąd skierował strony do mediacji, wydatki poniesione na powyższe cele są zaliczane do kosztów procesu. Wysokość wynagrodzenia mediatora określono w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 30.11.2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 218). Zgodnie z § 2 przedmiotowego rozporządzenia mediatorowi przysługuje następujące wynagrodzenie:
1) w sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1000 złotych za całość postępowania mediacyjnego;
2) w sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za pierwsze posiedzenie mediacyjne, przeprowadzone w wyznaczonym przez sąd czasie mediacji, wynosi 60 złotych, a za każde następne posiedzenie - 25 złotych.
Jeżeli Sąd upoważnił mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, wynagrodzenie za całość postępowania, o którym powyżej, podwyższa się o 10%. Zwrotowi podlegają także udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:
1) przejazdów - w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej i samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju;
2) zawiadomień stron;
3) zużytych materiałów biurowych;
4) wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 50 złotych za jedno posiedzenie.